จากคู่มือการขึ้นทะเบียนและปรับปรุง ทะเบียนเกษตรกร ปี 2565 ประกาศใช้อย่างเป็นทางการ ซึ่งในเนื้อหาได้ระบุการขึ้นทะเบียนเกษตรกรสำหรับผู้ที่ปลูกกัญชา กัญชง และใบกระท่อม รวมไว้กับกิจกรรมการเกษตรอื่นๆ ที่มีข้อกำหนดชัดเจน

• ทำไมต้องขึ้นทะเบียนเกษตรกร??

• ทำเกษตรแบบไหนถึงจะขึ้นทะเบียนเกษตรกรได้??

ความน่าสนใจของคู่มือการขึ้นทะเบียนและปรับปรุง ทะเบียนเกษตรกร ปี 2565 คือการใช้ระบบดิจิตัลเข้ามาเป็นตัวช่วยให้การขึ้นทะเบียน ทั้งการบันทึกข้อมูลผ่านแอปพลิเคชั่น Farmbook Application และแจ้งข้อมูลผ่าน e-Form ที่เว็บไซต์ทะเบียนเกษตรกร การวาดแปลงเกษตรดิจิตัล ซึ่งสามารถนำข้อมูลภาพมาเทียบกับถ่ายทางดาวเทียมหากประสบภัยพิบัติได้ง่ายขึ้น ช่วยให้การรับความช่วยได้เร็วขึ้น รวมทั้ง สามารถนำไปซ้อนทับกับชั้นข้อมูลภูมิสารสนเทศอื่นๆ เพื่อวิเคราะห์ลักษณะทางกายภาพของแปลงนั้นๆ เช่น ความเหมาะสมสำหรับการปลูกพืช เขตชลประทาน ชั้นคุณภาพน้ำบาดาล พื้นที่ต้นน้ำ รวมถึงการวิเคราะห์ สถานที่ตั้งของแปลงเพื่อให้สอดคล้องกับการกำหนดนโยบายต่างๆ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการจัดการ

ทำไมต้องขึ้นทะเบียนเกษตรกร??

การขึ้นทะเบียนเกษตรกรและอัปเดทข้อมูลในทุกปีจะทำให้ภาครัฐสามารถวางแผนการผลิต การตลาด ส่งเสริมสนับสนุนเกษตรกรได้อย่างถูกต้องเหมาะสมและจัดทำโครงการมาตรการต่างๆ เพื่อให้ความช่วยเหลือเกษตรกรได้อีกด้วย ดังจะเห็นได้จากการที่หน่วยงานภาครัฐเชื่อมโยงข้อมูลทะเบียนเกษตรกรไปใช้เป็นข้อมูลประกอบโครงการและมาตรการเพื่อให้การสนับสนุน และช่วยเหลือเกษตรกรเป็นจำนวนมากในปีที่ผ่านมา เช่น

• การให้ความช่วยเหลือเกษตรกรผู้ประสบภัยพิบัติด้านพืช
• โครงการประกันภัยข้าวนาปีและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์
• โครงการส่งเสริมปลูกพืชหลากหลายฤดูนาปรัง
• โครงการสนับสนุนต้นทุนการผลิตให้เกษตรกรผู้ปลูกข้าวนาปี
• โครงการสนับสนุนต้นทุนการผลิตให้เกษตรกรผู้ปลูกข้าวนาปี
• โครงการประกันรายได้พืชเศรษฐกิจ (ข้าว ปาล์มน้ำมัน มันสำปะหลัง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์)
• ฯลฯ

เงื่อนไขหลักๆ ในการขึ้นทะเบียนเกษตรกร ครัวเรือนเกษตรที่ขึ้นทะเบียนจะต้องประกอบการเกษตรเป็นอาชีพหลักหรืออาชีพรองก็ได้ โดย 1 ครัวเรือน จะมีผู้แทนมาขอขึ้นทะเบียนได้เพียง 1 คน ซึ่งจะถือว่าเป็นหัวหน้าครัวเรือนเกษตร โดยไม่จำเป็นต้องเป็นหัวหน้าครัวเรือนตามทะเบียนบ้าน และหากเป็นหัวหน้าครัวเรือนเกษตรแล้ว จะไม่สามารถเป็นสมาชิกของครัวเรือนเกษตรอื่นได้อีก และกำหนดให้ 1 ทะเบียนบ้าน สามารถขึ้นทะเบียนเกษตรกรได้เพียง 1 ครัวเรือนเกษตรเท่านั้น

ทำเกษตรแบบไหนถึงจะขึ้นทะเบียนเกษตรกรได้??

ไปทำความรู้จักหลากหลายการประกอบการเกษตรที่ กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ระบุไว้ พร้อมข้อกำหนดในการแจ้งขึ้นทะเบียนกัน

ปลูกข้าว  พืชไร่

• เนื้อที่ 1 ไร่ ขึ้นไป
• ข้าว กรณีเป็นการหว่านข้าวแห้งให้นับวันงอกเป็นวันปลูก ขึ้นทะเบียนหลังปลูก 15-60 วัน ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว
• พืชไร่ เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ขึ้นทะเบียนหลังปลูก 15 – 60 วัน ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว

ปลูกผัก ไม้ดอก ไม้ประดับ สมุนไพร

• เนื้อที่ 1 งาน ขึ้นไป
• ขึ้นทะเบียนหลังปลูกแล้วไม่น้อยกว่า 15 วัน – ก่อนเก็บเกี่ยว ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว

ปลูกสวนป่า หรือ ปลูกป่าเศรษฐกิจแบบสวนเฉพาะ

• เนื้อที่ 1 ไร่ ขึ้นไป จำนวน 100 ต้นขึ้นไป
• หลังปลูกแล้วไม่น้อยกว่า 30 วัน ถ้ายืนต้นอยู่ให้ปรับปรุงทุกปี

ปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น แบบสวนเดี่ยว สวนแซม

• เนื้อที่ 1 ไร่ ขึ้นไป *อ้างอิงจำนวนต้นต่อไร่ตามกำหนด
• หลังปลูกแล้วไม่น้อยกว่า 30 วัน ถ้ายืนต้นอยู่ให้ปรับปรุงทุกปี
• พืชแซมที่ต้องการแสงมาก เช่น ข้าว มันสำปะหลัง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ หญ้าเลี้ยงสัตว์ สับปะรด ปลูกแซมได้ไม่เกิน 4 ปีแรกของการปลูกพืชหลัก กรณีพืชแซมที่เป็นพืชเกื้อกูลกันจะไม่กำหนดระยะเวลาการแซม
• การคิดพื้นที่ปลูกของพืชแซม กรณีพืชหลัก ได้แก่ ยางพารา ปาล์มน้ำมัน ไม้ผล ไม้ยืนต้น แซมด้วยพืชอายุสั้น (เฉพาะพืชแซมที่ต้องการแสงมาก เช่น ข้าว มันสำปะหลัง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ หญ้าเลี้ยงสัตว์ สับปะรด) หรือพืชอายุมากกว่า 1 ปี หรือไว้หน่อไว้ตอ สามารถคงพื้นที่ 1 – 4 ปี โดยคิดที่ร้อยละ 80 ของพื้นที่ปลูกของพืชหลัก
• กรณีพืชหลักเป็นไม้ผล ไม้ยืนต้น ต่างๆ เช่น มังคุด มะพร้าว แซมด้วยพืชที่เกื้อกูลกัน สามารถปลูกได้เต็มพื้นที่

ปลูกพืชแบบเกษตรผสมผสาน ระบบเกษตรกรรมยั่งยืน

• เนื้อที่ 1 ไร่ ขึ้นไป *อ้างอิงจำนวนต้นต่อไร่ตามกำหนด
• สวนผสม หมายถึง การเพาะปลูกพืชหลายชนิดปะปนกัน ในพื้นที่เดียวกัน มีอาณาเขตของสวนที่แน่นอนแต่ระยะปลูกของพืชแต่ละชนิดไม่แน่นอน และอาจมีการเลี้ยงสัตว์ การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำร่วมด้วยการคิดพื้นที่ปลูกของสวนผสมหากเป็นไม้ผลไม้ยืนต้นให้นับเป็นจำนวนต้น
• เกษตรกรรมยั่งยืน (Sustainable agriculture) หมายถึง การทำการเกษตรที่ตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภค เป็นมิตรกับสภาพแวดล้อม และความสมดุลของสภาพธรรมชาติ เป็นระบบการผลิตทางการเกษตร หรือระบบฟาร์มในรูปแบบต่างๆ ที่เหมาะสมกับภูมินิเวศของแต่ละพื้นที่ จัดเป็นระบบการผลิตที่เหมาะสม ซึ่งจำแนกตามลักษณะการผลิตว่าจะเน้นหนักด้านใด หรือมีจุดเด่นที่ต่างกันออกไปอย่างไร มีรูปแบบระบบเกษตรกรรม 5 รูปแบบ ได้แก่ เกษตรผสมผสาน (Integrated farming)  เกษตรอินทรีย์ (Organic farming) เกษตรธรรมชาติ (Natural farming) เกษตรทฤษฎีใหม่ (New theory agriculture) วนเกษตรหรือไร่นาป่าผสม (Agroforestry)

เพาะเห็ด ทำผักงอก

• ปลูกบนเนื้อที่ 30 ตร.ม. ขึ้นไป
• แจ้งขึ้นทะเบียนหลังปลูก 15 วัน ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว 

เพาะปลูกพืชในระบบโรงเรือนถาวร

• ขนาด 6 x 12 เมตร (ขั้นต่ำ 72 ตร.ม.)
• แจ้งขึ้นทะเบียนหลังปลูก 15 วัน ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว 

ทำนาเกลือสมุทร

• เนื้อที่ 1 ไร่
• หลังจากวันที่ปล่อยน้ำเข้าแปลงแล้ว 15 วัน – ก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิตครั้งสุดท้าย ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียน จนถึงก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิตครั้งสุดท้าย

เพาะเลี้ยงแมลงเศรษฐกิจ

• ผึ้ง 10 รัง / ชันโรง 20 รัง / จิ้งรีด ดวงสาคู ไส้เดือน 30 ตร.ม. 
• แจ้งขึ้นทะเบียนหลังเลี้ยงไม่น้อยกว่า 15 วัน – ก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิต ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียน จนถึง ก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิต
• หากเกษตรเลี้ยงด้วงสาคู ต้องเป็นผู้ที่ได้รับความเห็นชอบจากชุมชน ให้ดำเนินการเลี้ยงด้วงสาคูได้

ปลูกกัญชง

• ปลูกกลางแจ้ง เป็นสมุนไพร เนื้อที่ 30 ตร.ม. ไม่น้อยกว่า 6 ต้น / ปลูกกลางแจ้ง เป็นพืชไร่ (เส้นใย) เนื้อที่ 1 ไร่ / ปลูกในโรงเรือนถาวร เป็นสมุนไพร เนื้อที่ 30 ตร.ม.
• แจ้งขึ้นทะเบียนหลังปลูก 15 วัน ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว 
• การคำนวณเนื้อที่ขั้นต่ำของกิจกรรมการเกษตรสามารถนับรวมจากหลายแปลง หลายเอกสารสิทธิ์ได้ แต่ต้องเป็นแปลงที่อยู่ติดกันเท่านั้น

ปลูกกัญชา

• ปลูกกลางแจ้ง เป็นสมุนไพร เนื้อที่ 30 ตร.ม. ไม่น้อยกว่า 6 ต้น / ปลูกในโรงเรือนถาวร เป็นสมุนไพร เนื้อที่ 30 ตร.ม. 

• แจ้งขึ้นทะเบียนหลังปลูก 15 วัน ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียนจนถึงก่อนเก็บเกี่ยว 
• การคำนวณเนื้อที่ขั้นต่ำของกิจกรรมการเกษตรสามารถนับรวมจากหลายแปลง หลายเอกสารสิทธิ์ได้ แต่ต้องเป็นแปลงที่อยู่ติดกันเท่านั้น

ปลูกกระท่อม

• ปลูกกลางแจ้ง เป็นสมุนไพร เนื้อที่ 1 งาน ไม่น้อยกว่า 20 ต้น 
• แจ้งขึ้นทะเบียนหลังปลูกแล้วไม่น้อยกว่า 30 วัน ถ้ายืนต้นอยู่ให้ปรับปรุงทุกปี ตรวจสอบข้อมูลหลังแจ้งขึ้นทะเบียน จนถึง 60 วัน
• ต้องเป็นบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล กรณีเป็นนิติบุคคล จะต้องมีการมอบหมายตัวแทนมาขึ้นทะเบียน
• การคำนวณเนื้อที่ขั้นต่ำของกิจกรรมการเกษตรสามารถนับรวมจากหลายแปลง หลายเอกสารสิทธิ์ได้ แต่ต้องเป็นแปลงที่อยู่ติดกันเท่านั้น

ดาวน์โหลดคู่มือขึ้นทะเบียนเกษตรกร

ปลูกกัญชาในโรงเรือนอัจฉริยะแบบ Smart Farming คณะนวัตกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยรังสิต

ใช้ที่ดินเพื่อประกอบการเกษตร ปลูกแค่ 1 ไร่ก็ทำได้ จ่ายภาษีเพียง 0.01%